اکران فیلم در سینمای ایران ضوابط و چاچوب خاص دارد اما برخی موارد شاهد هستیم که فیلم تا مرحله اکران هم دارای مجوز و اجازه پخش است اما به یک لحظه دستور توقیف فیلم صادر می گردد.به همین راحتی! ده به علاوه یک فیلمی که بعد از اکران عمومی از پرده پایین کشیده شدند و نمایشی ناکام در سینماها داشتند؛ فهرستی که از «برزخی ها»ی ایرج قادری تا «۵۰ کیلو آلبالو»ی مانی حقیقی را در بر می گیرد.

فارغ از نسبت هر محصول فرهنگی و هنری با «سلیقه ما» طبیعتا همه این محصولات باید نسبتی کاملا معین و تعریف شده با «قانون» داشته باشند؛ نسبتی که باید بپذیریم کمی عجیب و غریب است اگر بخواهند مدام خودش را با شرایط تطبیق دهد و در هر دوره ای سر و شکلی متفاوت پیدا کند!

اتفاقا و لابد به همین دلیل هم در عالم سینما، فرآیندهایی همچون عبور از شورای صدور پروانه ساخت و کسب مجوز از شورای پروانه نمایش برای ورود به میدان فیلمسازی درنظر گرفته شده است.

قرار هم بر این بوده محصولی که از این فرآیندها عبور کرده و به سرانجام رسیده، براساس قانون «مجاز» قلمداد شود. اینها همه روی کاغذ درست و منطقی است ولی انگار در میدان عمل چندان نباید به دنبال این تناسب های منطقی بود!

۵۰ کیلو آلبالو

در چه شرایطی اکران شد؟ در یکی از رویایی ترین بهارهای سینمای ایران، فیلم عجیب و غریب مانی حقیقی که هیچ نسبتی با فیلم اکران شده از او در جشنواره فیلم فجر نداشت، روانه پرده سینماها شد.

عدم تناسب استانداردهای سینمایی «۵۰ کیلو آلبالو» با کارنامه حقیقی طیفی از منتقدان و رسانه ها را به واکنش واداشت اما این جریان نقد، آرام آرام جای خود را به اعتراض داد.

چرا حاشیه ساز شد؟ روایت فیلم از پیگیری همزمان ازدواج یک دختر با دو پسر و نیز کنایه های فیلم به برخی مسائل فقهی در این زمینه باعث اعتراضاتی شد که سرانجام وزیر ارشاد را به عذرخواهی و پایان اکران فیلم مجبور کرد.

چه مدت روی پرده ماند؟ فیلم مانی حقیقی به نسبت اسلاف توقیف شده اش خوش اقبال ترین است! فیلم بعد از نزدیک به چهار ماه اکران عمومی و با ثبت رقم ۱۵ میلیاردی در گیشه، حالا با مهر توقیف مواجه شده است!

سرانجام فیلم و فیلمساز چه شد؟ مانی حقیقی که بلافاصله فیلم «اژدها وارد می شود» را روانه پرده کرده و فروش خوبی را در گیشه تجربه کرده. طبق شنیده ها «۵۰ کیلو آلبالو» هم با اصلاحاتی وارد شبکه نمایش خانگی می شود.

آااادت نمی کنیم

در چه شرایطی اکران شد؟ در میان فیلم های حاضر در جشنواره سی و چهارم فیلم فجر اگر قرار بود فهرستی از فیلم هایی که احتمال می رفت در اکران با دست انداز مواجه شوند، تهیه کنیم اما «آااادت نمی کنیم» قطعا هیچ جایی در آن نداشت. فیلم آن قدر معمولی و آن قدر محافظه کار بود که خبر اکرانش هم معمولی ترین خبر سینمای ماه گذشته بود!

چرا حاشیه ساز شد؟ شاید از شانس عوامل «آااادت نمی کنیم» بود که درست در بحران تشکیل پرونده قضایی برای فیلم هایی که تبلیغ ماهواره ای دارند، فیلمشان به اکران رسید و همزمان چند تیزرشان روی آنتن یکی از شبکه های ماهواره ای هم رفت! همین مسئله کافی بود تا دادستانی به نمایندگی از قوه قضاییه به پرونده ورود کند و حکم توقیف فیلم در کمتر از یک هفته از آغاز اکران صادر شود!

چه مدت روی پرده ماند؟ به مدد پیش فروش بلیت فیلم در برخی سینماها، «آااادت نمی کنیم» توانست چهار روز روی پرده دوام بیاورد.سرانجام فیلم و فیلمساز چه شد؟ هنوز زود است که بخواهیم درباره سرانجام فیلم ابراهیم ابراهیمیان قضاوت کنیم.

زندگی خصوصی

در چه شرایطی اکران شد؟ حاشیه ها و بازتاب های این فیلم هم از همان نخستین اکران در جشنواره فیلم فجر کلید خورد و در همین شرایط بود که حسین فرح بخش توانست فیلم جنجالی اش را در ماراتن اکران نوروزی سینماها روانه پرده کند.

چرا حاشیه ساز شد؟ کیفیت پرداخت فیلم «زندگی خصوصی» به مقوله ازدواج مجدد و صیغه، آن قدر خلاف آمد عادت قواعد مرسوم در سینمای ایران بود که حساسیت برانگیز باشد. مضاف بر اینکه این روایت با کنایه های سیاسی و اجتماعی تند و تیز هم همراه شده بود.

چه مدت روی پرده ماند؟ تنها ۲۴ روز توانست در چرخه رسمی اکران دوام بیاورد.

سرانجام فیلم و فیلمساز چه شد؟ بعدها با ورود به شبکه نمایش خانگی هم فیلم با فروش بسیار بالا مواجه شد.

گشت ارشاد

در چه شرایطی اکران شد؟ نام فیلم از همان مرحله پیش تولید خبر از یک فیلم جنجالی می داد؛ جنجالی که بلافاصله بعد از رونمایی فیلم در جشنواره فیلم فجر کلید خورد و معترضان فیلم را به خط کرد. «گشت ارشاد» با وجود این حجم از حواشی و بازتاب توانست در اکران نوروزی بعد از جشنواره راهی پرده سینماها شود تا حساسیت معترضان را بیشتر برانگیزد.

چرا حاشیه ساز شد؟ فارغ از نامگذاری فیلم و اشاره مستقیم آن به جریان سوءاستفاده چند جوان از طرح مبارزه با بدحجابی در داستان فیلم، چند خط داستانی فرعی و به خصوص برخی دیالوگ ها باعث اعتراض به فیلم شد.

چه مدت روی پرده ماند؟ فیلم از همان اواسط نوروز با اعتراض تریبون های رسمی هم مواجه شد اما توانست نزدیک به ۳۱ روز روی پرده دوام بیاورد و سرانجام از پرده پایین کشیده شد.

سرانجام فیلم و فیلمساز چه شد؟ «گشت ارشاد» به همراه «زندگی خصوصی» در نوروز ۹۱ توقیف شد و سعید سهیلی هم برای فیلمش خرمای ختم توزیع کرد اما این نقطه پایان فیلم نبود و بعدها فیلم بدون ممیزی راهی شبکه نمایش خانگی شد و این روزها هم سعید سهیلی ساخت قسمت دوم آن را شروع کرده و قرار است همان بازیگرها در این قسمت هم حاضر باشند.

خانه پدری

در چه شرایطی اکران شد؟ کیانوش عیاری در اوج محبوبیت در میان منتقدان و مخاطبان به واسطه کارگردانی و نگارش مجموعه تلویزیونی «روزگار قریب» فیلم تازه سینمایی اش را کلید زد و آن را به جشنواره فیلم فجر هم ارائه کرد اما از همان گام نخست، فیلم با حاشیه هایی مواجه شد و مهر توقیف پای پروانه آن نشست.

بعد از سال ها و با تغییر دولت، امید این بود که گره از کار «خانه پدری» باز شود اما در این شرایط بود که در ابتدای دولت یازدهم فیلم فرصت اکران پیدا کرد.

چرا حاشیه ساز شد؟ اصلی ترین اعتراضات اولیه به فیلم «خانه پدری» میزان خشونت سکانس های ابتدایی آن بود اما آرام آرام جهت گیری نقدها به سمت نشانه شناسی و تعبیرهای سیاسی از فیلم گرایش پیدا کرد و این گونه گره اکران فیلم عیاری کورتر شد.

چه مدت روی پرده ماند؟ فیلم به طرز عجیبی در پایان همان نخستین روز آغاز اکران، از پرده ها پایین کشیده شد تا یکی از کوتاه ترین دوره های اکران را در سینمای ایران به نام خود ثبت کند!

سرانجام فیلم و فیلمساز چه شد؟ «خانه پدری» همچنان در انتظار تعیین تکلیف است و کیانوش عیاری هم هنوز هیچ پروژه سینمایی دیگری را در دست نگرفته است. عیاری احتمالا در آینده نزدیک به تلویزیون و سریال سازی بازگردد.

رستاخیز

در چه شرایطی اکران شد؟ فیلم «رستاخیز» از آن پروژه های عظیم تاریخی بود که از همان مرحله تولید، زیر ذره بین رسانه ها قرار داشت و به دلیل همین کنجکاوی بعد از رونمایی از نسخه سه ساعته فیلم در جشنواره فیلم فجر، واکنش های بسیاری را برانگیخت.

دامنه این واکنش ها، اکران بلافاصله فیلم بعد از جشنواره را با دست اندازهایی مواجه کرد و سرانجام فیلم زمانی در فهرست اکران قرار گرفت که هنوز بازتاب ها فروکش نکرده بود.

چرا حاشیه ساز شد؟ نمایش چهره بزرگان حاضر در واقعه عاشورا به ویژه حضرت عباس (ع) اصلی ترین دلیل معترضان برای جلوگیری از اکران این فیلم بود، اعتراضاتی که برخی نقدها به روایت های تاریخی و مستندات فیلم هم بعدها به آنها افزوده شد.

چه مدت روی پرده ماند؟ «رستاخیز» از صبح روز ۲۴ تیرماه ۹۴ روانه پرده سینماها شد و بعدازظهر همان روز اطلاعیه سازمان سینمایی درباره به تعویق افتادن اکرانش منتشر شد! این گونه بود که این فیلم بعد از تنها دو سانس بلیت فروشی و اکران رسمی از پرده پایین آمد!

سرانجام فیلم و فیلمساز چه شد؟ «تعویق اکران رستاخیز» همچنان ادامه دارد و طبق آخرین شنیده ها احمدرضا درویش بالاخره به اعمال اصلاحات فیلم رضایت داده تا شاید این پایانی بر «توقیف» فیلمش باشد.

مارمولک

در چه شرایطی اکران شد؟ بیست و دومین جشنواره فیلم فجر و همزمان با دوران وزارت احمد مسجدجامعی بود که «مارمولک» رونمایی و به طور ویژه تحسین شد و جایزه «تقریب مذاهب» را هم از آن خود کرد اما داستان فیلم جنجالی کمال تبریزی به اینجا ختم نشد و با آغاز اکران عمومی آن در اردیبهشت ۸۳ ورق به طور کامل برگشت.

چرا حاشیه ساز شد؟ اصلی ترین محل اعتراض به فیلم کمال تبریزی نامگذاری آن بود. اینکه فیلمی با موضوع روحانیت تحت عنوان «مارمولک» روانه پرده سینماها شود در کنار محتوای جسورانه در نقد امکان سوءاستفاده از لباس روحانیون بهانه اصلی را به دست معترضان داد تا فریادشان علیه فیلم بلند شود.
چه مدت روی پرده ماند؟ تنها چهار هفته بر پرده سینماها دوام آورد.سرانجام فیلم و فیلمساز چه شد؟ هنوز فرصت ورود رسمی به شبکه نمایش خانگی را پیدا نکرده است.

منوچهر محمدی، تهیه کننده این فیلم اخیرا اعلام کرد دولت یازدهم هم با درخواست مجوز برای اکران دوباره این فیلم موافقت نکرده است. تبریزی بعدها فیلم های دیگری مانند «پاداش»، «دونده زمین» و «خیابان های ناآرام» را کارگردانی کرد که دو فیلم اول چند سالی در محاق ماندند و سپس اکران شدند اما آخری همچنان وضعیت نامعلومی دارد.

نقاب

در چه شرایطی اکران شد؟ برای دوران وزارت محمدحسین صفار هرندی در وزارت ارشاد اگر بخواهیم یک حاشیه ویژه در حوزه سینما درنظر بگیریم همین حواشی اکران «نقاب» است؛ فیلمی که تولیدش هم با حاشیه هایی همچون تغییر کارگردان مواجه بود اما رونمایی و داستان عجیب و غریبش پیرامون اغفال زنان توسط دو جوان، حکم جرقه ای برای شعله ور شدن اعتراضات را داشت.

چرا حاشیه ساز شد؟ داستان محوری فیلم و کیفیت به نمایش درآمدن راهکارهای مختلف اغفال زنان در کنار پایان بندی مبتنی بر توفیق بدمن های فیلم، اصلی ترین نکات مورد اعتراض معترضان به «نقاب» بود؛ معترضانی که اصلی ترین چهره در میان آنها شخص وزیر ارشاد بود!

هرچند بعدها اعلام شد نسخه اکران شده در سینماها نسبت به نسخه مورد استناد وزیر اصلاح شده و پایان بندی متفاوتی داشته است.

چه مدت روی پرده ماند؟ فیلم چهار هفته به صورت رسمی روی پرده بود اما در همین بازه هم شاهد انتشار بیانیه عذرخواهی ارشاد بابت اکرانش بودیم!

سرانجام فیلم و فیلمساز چه شد؟ «نقاب» توقیف شد و بعدها نسخه اصلاح نشده اش راهی بازار زیرزمینی فیلم های غیرمجاز شد. کاظم راست گفتار اما مسیر فیلمسازی خود را ادامه داد.

نقاب با فراز و فرودهای زیادی مراحل تولیدش را پشت سر گذاشت و در نهایت در اوایل روی کار آمدن دولت نهم آماده نمایش شد و روی پرده رفت اما بعد از چند هفته اعتراض ها به حدی رسید که وزیر وقت ارشاد، محمدحسین صفار هرندی بابت نمایش این فیلم مجبور به عذرخواهی شد و دستور توقف نمایش آن را صادر کرد.

تحفه هند؛ فیلم در دوران معاونت سینمایی عزت الله ضرغامی به دلیل اعتراض از پرده پایین کشیده شد اما سال ها بعد همین فیلم در دوران ریاست ضرغامی در تلویزیون، از این رسانه پخش شد.

برزخی ها همان اوایل انقلاب با حضور جمعی از ستارگان سینمای فارسی روی پرده رفت، حضور این بازیگران یعنی ایرج قادری، فردین و ناصر ملک مطیعی کافی بود تا فیلم از پرده پایین کشیده شود.

فیلم هایی که پس از اکران توقیف شدن